Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μᾶς συγκέντρωσε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ ἐδώ, στὸν ἱερὸ αὐτὸ χῶρο ποὺ ὁρίσθηκε ὡς ἐπίγεια κατοικία τῆς Μεγάλης Θεραπαινίδος Του, Ὁσίας Μητρὸς ἡμῶν Εἰρήνης, Ἡγουμένης τῆς Μονῆς τοῦ Χρυσοβαλάντου. Σκοπὸς τῆς πνευματικῆς μας συνάξεως, νὰ ἀποδώσουμε πρὸς αὐτὴν τὴν ὀφειλομένη τιμὴ καὶ εὐχαριστία ἐπ’ εὐκαιρίᾳ τῆς ἱερᾶς αὐτῆς μνήμης. Τιμὴ μέν, διότι ἔφθασε στὸν ὑψηλὸ προορισμὸ τῆς Θεώσεως, εὐχαριστία δέ, καθὼς προσέφερε μέγιστες εὐεργεσίες στὸ ἀνθρώπινο γένος χορηγῶντας τὴν ἴαση ἐκεὶ ὅπου ἡ ἰατρικὴ ἐπιστήμη στέκει ἀνήμπορη καὶ ἀπελπισμένη.
Εἶναι, πραγματικά, μεγάλη εὐλογία νὰ τιμοῦμε τὴν λαοφιλῆ Ἁγία Εἰρήνη ἐδώ, στὴν παρὰ τὴν Λυκόβρυση Μονή της∙ ἐδὼ ὅπου ὁ Θεὸς ἀφαίρεσε τὸ νοητὸ κάλυμμα τῆς λήθης δέκα καὶ πλέον αἰώνων, ἀφήνοντας νὰ ἀπλωθοῦν ἔως τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ εὐωδιαστὰ μύρα τῶν χαρίτων της, σύμφωνα μὲ τὸ περίφημο ὅραμα ποὺ διαβάζουμε στὸν βίο της. Μπορεῖ ἡ Μικρασιάτισσα Ὁσία νὰ ἔμεινε αἰῶνες ὁλόκληρους στὴν ἀφάνεια, ἦταν, ὅμως θέμα χρόνου νὰ τιμηθεῖ ἐπὶ γῆς ἄν καὶ δεχόταν ἤδη τὶς δέουσες τιμὲς στὸν Οὐρανό.
Μπορεῖ οἱ ἄνθρωποι πολλὲς φορὲς νὰ μὴν ἔχουμε τὴν δυνατότητα νὰ ποῦμε ἔστω ἕνα «εὐχαριστῶ», ὁ Θεός, ὅμως δὲν εἶναι ἀγνώμων. Ξέρει καὶ νὰ εὐχαριστεῖ καὶ νὰ τιμᾶ τοὺς γνήσιους δούλους Του. Τέτοια ὑπῆρξε ἡ τιμωμένη Ἁγία.
Νεαρὴ κοπέλα ἦταν, μόλις 15 ἐτῶν, ὅταν προτάθηκε ὡς σύζυγος τοῦ Αὐτοκράτορα Μιχαὴλ Γ΄. Στὴν πορεία, ὅμως, πρὸς τὴν Βασιλίδα τῶν Πόλεων καὶ τὸν αὐτοκρατορικὸ γάμο, συνάντησε τὸν Ὅσιο Ἰωαννίκιο. Ἡ μοναδικὴ αὐτὴ συνάντηση μὲ τὸν Ὅσιο στάθηκε ἀρκετὴ γιὰ νὰ ἐκφράσει ἡ νεαρὴ Εἰρήνη αὐτὸ ποὺ εἶχε μέσα της∙ τὸν πόθο γιὰ τὴν ἀγγελομίμητη Μοναχικὴ Πολιτεία. Μέχρι νὰ φθάσει στὴν Κωνσταντινούπολη, ὁ Μιχαὴλ εἶχε ἤδη παντρευτεῖ. Ἐπεχείρησαν τότε νὰ τὴν παντρέψουν μὲ ἄλλον εὐγενῆ γιὰ νὰ ἀπολαμβάνει τὶς τιμὲς τῆς αὐτοκρατορικῆς αὐλῆς. Μάταια. «Καὶ τί θὰ κερδίσω;» σκεπτόταν. «Πλούτη; Ὅμορφα φορέματα καὶ στολίδια; Τιμές; Ἡδονές, ἤ μήπως καλὴ οἰκογένεια; Ὅλα αὐτὰ δὲν εἶχαν καὶ οἱ περασμένες βασίλισσες; Ποῦ εἶναι πλέον; Τὰ σκόρπισε ὅλα ὁ θάνατος. Στὸ τέλος τί ἔμεινε; Μόνο αὐτὴ ἡ ἀθάνατη ψυχή. Γιὰ αὐτὴν θέλω νὰ ἀγωνισθῶ». Τὸ ἀγνὸ κορίτσι εἶχε ἀπόλυτα συνειδητοποιήσει τὴν φύση τῶν πραγμάτων, ὅτι, δηλαδή, τὰ ἐγκόσμια παρέρχονται ὅπως ἡ πρωινὴ δροσιὰ τοῦ Καλοκαιριοῦ. Γιὰ αὐτό, παρέβλεψε τὶς μάταιες τιμές, καὶ ἔσπευσε στὴν Μονὴ τοῦ Χρυσοβαλάντου. Ἐκεὶ ἐνδύθηκε τὸ τιμημένο ράσο καὶ ἑνώθηκε μὲ τὸν Γλυκύτατο Νυμφίο Χριστό. Μακάρι καὶ στὶς ἡμέρες μας τὰ ἀγόρια καὶ τὰ κορίτσια νὰ σκέπτονταν μὲ τὴν αὐτὴ ὠριμότητα. Θὰ γέμιζαν -ὅπως ἄλλοτε- τὰ Μοναστήρια μας δίνοντας ὀξυγόνο στοὺς ἀνθρώπους ποὺ πνίγονται μέσα στὴν ἀσφυκτικὴ κοινωνία. Ἔχει ὁ Θεός!
Ἡ Εἰρήνη πάντως κινούμενη ἀπὸ θεῖο ζῆλο, ἀκολούθησε τὴν ὁδὸ τοῦ Μοναχισμοῦ μὲ τὰ ὑπέροχα γνωρίσματά του:
Ἀφιερώνοντας στὸν Κύριο τὴν παρθενία της, μπορεῖ νὰ μὴν γέννησε νέα ζωή, ἔθεσε, ὅμως ἔνα αἰώνιο τέλος στὴν κληρονομιὰ τοῦ θανάτου. Ὁ θάνατος πλέον δὲν θὰ ἄγγιζε τὸ γένος της διότι τὸν νίκησε ἡ παρθενία.
Μὲ τὴν ὑπακοὴ καὶ ὑποταγή της στὴν πνευματική της μητέρα κατάφερε νὰ κόψει τὸ θέλημά της, ἤ καλύτερα νὰ τὸ ἐναρμονίσει μὲ τὸ Θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ὑπακοή, μία ἔννοια ποὺ στὰ μάτια τοῦ κόσμου (καὶ εὔχομαι μόνο τοῦ κόσμου) ἰσοδυναμεῖ μὲ τὴν ἀνευλευθερία καὶ τὴν δουλικότητα, στὸ πνεῦμα τοῦ Ὀρθόδοξου Μοναχισμοῦ, καὶ ἐν γένει τῆς Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ πηγὴ ἀληθινῆς ἐλευθερίας. Πράγματι, ἄν καταφέρεις μὲ τὸ στήριγμα τοῦ πνευματικοῦ να κόψεις τὸ θέλημά σου, τίποτα πιὰ δὲν ὑπάρχει νὰ σὲ σκλαβώσει καὶ ἔχεις νικήσει τὴν φύση.
Μὲ τὴν ἀκτημοσύνη της κατάφερε νὰ ἀφοσιωθεῖ πλήρως στὸν Νυμφίο της, στὴν ψυχή της καὶ στὴν διακονία τῶν ἀδελφῶν της. Δὲν εἶχε τίποτα νὰ τῆς ἀποσπᾶ τὴν προσοχή. Μποροῦσε νὰ θυσιασθεῖ στὴν ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ μὲ ἀπόλυτη ἐλευθερία διότι γνώριζε ὅτι τίποτα δὲν ἦταν δικό της, ἐπομένως τίποτα δὲν εἶχε νὰ χάσει. Πολὺ σημαντικὸ αὐτό∙ νὰ γνωρίζουμε ὅτι δὲν ἔχουμε τίποτα δικό μας καὶ ὄχι νὰ τρέχουμε -ἀκόμη καὶ στὴν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας- γιὰ νὰ ἀποκτοῦμε ἐπίγεια δεσμά, τὰ ὁποῖα δὲν μᾶς ἐπιτρέπουν τὴν ἀνάβαση στὸν Οὐρανό.
Ἔχοντας, λοιπόν, ὡς πνευματικὰ ἐφόδια τὴν κατὰ Θεὸν παρθενία, τὴν ὑπακοὴ καὶ τὴν ἀκτημοσύνη, ἡ Μοναχὴ Εἰρήνη ξεχώρισε μεταξὺ τῶν λοιπῶν ἀδελφῶν τῆς Μονῆς μὲ ἀποτέλεσμα νὰ προβληθεῖ ὡς ἡ νέα Ἡγουμένη, δίχως βέβαια νὰ τὸ ἐπιδιώξει.
Ὁ ἀρχαῖος Ἀθηναῖος νομοθέτης Σόλων εἶχε πεῖ κάποτε: «ἄρχεσθαι μαθῶν ἄρχειν ἐπιστήσει», δηλαδή, «ἄν μάθεις νὰ διοικεῖσαι, θὰ μάθεις νὰ διοικεῖς». Τί σοφό! Σήμερα πολλοὶ δίχως νὰ ἔχουν μάθει τὸ «νὰ εἶναι εὐλογημένο» θέλουν νὰ καταλάβουν διοικητικὲς θέσεις καὶ μάλιστα μέσα στὴν Ἐκκλησία. Οἱ ἴδιοι ἀπαιτοῦν ὕστερα τὴν ὑπακοὴ δίχως ποτὲ νὰ τὴν ἔχουν ἐφαρμόσει οἱ ἴδιοι. Ποιά ἡ προοπτικὴ μιᾶς τέτοιας κατάστασης; Σίγουρα, ἡ ἀκριβῶς ἀντίθετη ἀπὸ τὴν κατάσταση ποὺ δημιούργησε ἡ Ὁσία Ἡγουμένη Εἰρήνη στὸ Μοναστήρι της. Ἡ Ὁσία, ὅπως προεῖπα, εἶχε μάθει νᾶ ζεῖ στὴν ὑπακοή, εἶχε μάθει νὰ ἄρχεται καὶ πλέον ἦταν σὲ θέσει νὰ διοικεῖ. Ὅταν ἀνέβηκε στὸν ἡγουμενικὸ θρόνο ποτὲ δὲν τὸν εἶδε ὡς θρόνο ἐξουσίας, ἀλλὰ ὡς εὐθύνη διακονίας ἀνθρωπίνων ψυχῶν. Σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς ἐξουσιαστὲς τῆς γῆς, οἱ ὀποῖοι ἀρέσκονται νὰ «πίνουν τὸ αἵμα τῶν ἀνθρώπων», ἡ Εἰρήνη ἦταν ἔτοιμη νὰ δώσει καὶ αὐτὸ τὸ αἵμα της γιὰ νὰ καθοδηγήσει τὶς ὑποτακτικές της στὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.
Μὲ τὴν ἀνάληψη τῆς ἡγουμενίας, ἐπιδόθηκε σὲ ἐντονώτερη ἄσκηση γιὰ νὰ τύχει τοῦ Θείου Φωτισμοῦ. Τί προσευχὲς ἔκανε, τί νηστεῖες, τί δάκρυα… Μαζὶ μὲ αὐτά, βέβαια, ἡ Ἁγία καθημερινῶς ἐξομολογοῦσε καὶ ἐπικοινωνοῦσε μὲ τὶς Μοναχὲς καὶ ἄν ἔβλεπε νὰ κάνουν λάθη, τὶς διόρθωνε, γιατὶ προτιμώμερο ἦταν νὰ φανεῖ «κακιὰ» στὰ μάτια κάποιων, παρὰ νὰ ὁδηγήσει τὴν συνοδεία της στὴν κόλαση. Μὲ τὸν θεάρεστο ἀγώνα της, κατάφερε νὰ ἀναδείξει τὸ Μοναστήρι τοῦ Χρυσοβαλάντου σὲ ἕνα πνευματικὸ μελίσσι, ἀνακουφίζοντας πλῆθος πονεμένων ἀνθρώπων.
Ἦρθε ἡ στιγμὴ ποὺ ἡ Ἁγία ἔφυγε καὶ ἀναπαύθηκε στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ. Ἡ ξακουστὴ σὲ ὅλη τὴν Αὐτοκρατορία γιὰ τὴν ἀρετή της ξεχάσθηκε ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους. Ἄλλωστε, οὔτε ἡ ἴδια ἤθελε μεταθανάτιες τιμές. Πέρασαν, ὅμως, οἱ αἰῶνες καὶ ἡ Ἁγία τέθηκε ἐπὶ τὴν λυχνία γιὰ νὰ φωτίζει ὅλους ἑμᾶς ποὺ τὴν ἔχουμε ἀνάγκη. Ἡ λυχνία δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ αὐτὸ τὸ Μοναστήρι. Ἀπὸ ἐδὼ ἡ Ἁγία ξεκίνησε τὸ νέο ἔργο της. Πλῆθος γυναικῶν μὲ ἀποφασιστικότητα ἀφιερώθηκαν στὴν Μονή, μετατρέποντας τὴν ἔρημο σὲ εἰκόνα βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ καὶ ἕνα νέο πνευματικὸ μελίσσι.
Ὁ χῶρος αὐτὸς μαρτυρᾶ τὴν ζωντάνια τῆς πίστης μας. Λίγες Μοναχὲς μὲ μπροστάρισσα τὴν μακαριστὴ Γερόντισσα Μελετία, ξεκίνησαν ἀπὸ τὸ τίποτα καὶ μὲ στερήσεις καὶ κακουχίες, ἀλλὰ πάνω ἀπὸ ὅλα μὲ τὴν πρεσβεία τῆς Ὁσίας Εἰρήνης δημιούργησαν αὐτὸ ποὺ βλέπουν τὰ μάτια μας σήμερα. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, μόνο τὴν εἰκόνα τῆς Ἁγίας νὰ ἀντικρύσει κανείς, μὲ τὰ τόσα ἀφιερώματα, καταλαβαίνει ὅτι ἡ Ἁγία Εἰρήνη εἶναι ζωντανὴ καὶ εἶναι κοντά μας. Πού εἶναι, λοιπόν, οἱ παραμορφωμένοι τῆς ἐποχῆς μας; Ἄς ἔρθουν νὰ μᾶςἐξηγήσουν μὲ τὴν λογικὴ γιατί ὅλα αὐτὰ τὰ ἀφιερώματα…
Στὸ σημεῖο αὐτό, ἀπευθύνομαι σὲ ἑσᾶς, Ὁσιωτάτη Γερόντισσα Παϊσία. Ἄν ὁ Κύριός μας εὐλόγησε καὶ ἀπὸ τὸ τίποτα ὑψώθηκε αὐτὸ τὸ ἱερὸ σέμνωμα, αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὰ πάντα εἶναι δυνατά. Μπορεῖ νὰ ζοῦμε σὲ μία ἐποχὴ ποὺ τὰ παιδιὰ ἔχουν μάθει νὰ εἶναι μὲ τὶς ὀθόνες στὰ χέρια, ὡστόσο, εἶναι ἀδιαμφισβήτητο ὅτι τὴν εὐλογία καὶ τὴν ζωντάνια ποὺ ἐγγυᾶται ἡ Μοναχικὴ Πολιτεία δὲν μπορεῖ νὰ τὴν ἀντικαταστήσει τίποτα τὸ ὑλικό. Ἡ Ὁσία Εἰρήνη θὰ φέρει τοὺς ἀνθρώπους της.
Ἐν κατακλείδι, ἄν συγκρίνουμε τοὺς ἑαυτούς μας μὲ τὴν λαοφιλῆ Ἁγία, ἐννοεῖται ὅτι ἀπέχουμε πολύ. Ἡ ἄσκησή της ὑπῆρξε μοναδικὴ καὶ ἡ ζωή της ἀγγελική. Δὲν τὴν φτάνουμε. Τουλάχιστον, μποροῦμε νὰ ταπεινωνόμαστε, νὰ μὴν κατακρίνουμε, νὰ προσπαθοῦμε καὶ νὰ ἀγαποῦμε. Ὅλα τὰ μετρᾶ ὁ Θεός. Ἐπίσης, ἐπειδὴ οἱ μέρες ποὺ διανύουμε εἶναι δύσκολες, ἄν καὶ σχεδὸν πάντα ἡ ἀνθρωπότητα ζοῦσε δύσκολες μέρες, εὔχομαι ἡ Ἁγία Εἰρήνη νὰ χαρίζει εἰρήνη κυρίως στὶς ψυχές μας. Ἐκείνη προσευχόταν, τὴν ἔκαιγαν οἱ δαίμονες καὶ συνέχισε ἀτάραχη τὴν προσευχή. Καὶ αὐτὸ γιατὶ εἶχε εἰρήνη στὴ ψυχή. Ἔτσι καὶ ἑμεῖς, ἄν ἔχουμε ψυχικὴ εἰρήνη, ὅλη μᾶς ἡ ζωή, ἀκόμη καὶ μέσα στὸ βαθὺ σκοτάδι, θὰ εἶναι φῶς καὶ τίποτα δὲν θὰ μᾶς τρομάζει.
Ἡ πρεσβεία τῆς τιμωμένης Ὁσίας νὰ συνοδεύει ὅλους μας. Καλὴ συνέχεια ἡ Ἱερὰ Ἀγρυπνία!